چرا جوانان ما به آهنگ های “رپ” گرایش عجیبی دارند؟

موسیقی

(به قلم: سید محمد آتشی)

ایران از لحاظ داشتن گروه های رپ! در دنیا مقام اول را داراست!!! شاید شگفتی مطلب وقتی ظاهر شود که بدانیم فعالیت گروه های رپ در ایران رسمی نیست و آنها زیرزمینی فعالیت می کنند! این روزها شنیدن شعرهای مولانا و حافظ همراه با آهنگ رپ خیلی عادی شده است. (این در شرایطی است که ترانه های ایرانی لس آنجلسی با رقص دختران مکزیکی، به افتضاح خود مشغولند و کم کم مخاطبین خود را از دست می دهند).

رپ شاخه ای از راک است که بیشتر گروه سنی ۱۵ تا۳۰ سال آن را دنبال می کنند. مخصوصا نوجوانها گرایش عجیبی به آن دارند. چون رپ سرشار از تحرک و انرژی است و این چیزی است که نوجوان ها هم از آن بی بهره نیستند.

ولی به راستی رپ چیست؟ مثل خیلی چیزهای دیگر ، رپ هم در ایران دچار کج فهمی شده است! رپ توهم نیست، خیال نیست، خیلی ها تلاش کرده اند اینجور وانمود کنند اما موفق نشده اند! رپ فرهنگ واقعیات جامعه است. در آهنگ های رپ، مردم، خیابان ، زندگی، شادی، غم، عشق، شکست، پیروزی، و ده ها مورد دیگر واقعیت دارند و تخیلی نیستند.

مطمئنا اگر اهل رپ بتوانند نظراتشان را (که البته ما با بعضی از آنها موافق نیستیم) رسما اعلام کنند، مردم حقایقی را خواهند شنید که خالی از لطف نیست. رپ دارد راه خودش را ادامه می دهد. چه ما بخواهیم و چه نخواهیم آهنگ های رپ تکثیر و پخش می شوند و به دست مخاطبینش می رسند! پس چه بهتر متولیان برای این موضوع فکر تازه ای کنند، تا آهنگ رپ هم مثل قضیه ماهواره ها و ویدئو و… نشود که با همه مخالفت ها الان در خانه های ایرانی حضور دارند… و به درستی و راستی که به فرموده پیشوای اولمان، “انسان از هر چه باز داشته شود نسبت به آن حریص تر می گردد.”

یکی از دلایل به وجود آمدن گروه های رپ چند رنگ کردن جامعه ی امریکایی بوده است! همیشه در همه ی کشورها دورنگ، دو طرز تفکر، دو نوع سلیقه و… باعث درگیری و کشمکش بین جوانها شده است! مثلا در ایران رنگ آبی و قرمز، همیشه باعث اصطکاک و بحث بوده است.

متولیان آمریکایی برای به وجود آوردن فرهنگ های متفاوت با اندیشه های غیرمتعارف و گریز از دو رنگ و دو فرهنگ خاص، گروه های رپ را از متن گروه های راک بیرون کشیدند. و این کار موفقیت آمیز هم بود، چون باعث چندرنگی و تعدد فرهنگی شد. و جوان ها را از نزاع و گنگستربازی بیرون آورد.

و حالا بعد از سالها می بینم که این نزاع ها و کشمکش های جوانها تبدیل به رقص و حرکات نمایشی شده است. تلویزیون ها و کلیپ های ویدیوئی، خوانندگان، رقاصان، شعرها و ترانه ها و جوانهای پرانرژی وارد میدان رقابتی شده اند که نزاع و درگیری کوچه و خیابانی آنها را، تبدیل به نزاع رسانه ای کرده است!

این جوانها آنقدر روبروی هم می خوانند و حرکات نمایشی اجرامی کنند تا بالاخره یک طرف رویش کم شود و کوتاه بیاید!

نه از مرگ برفلان! و جاوید بهمان! خبری هست، نه از هفت تیر و چاقو و مشت و لگد و غارت کردن و آتش زدن و تخریب! آنچه در این میان کاری و موثر است هنر رقص و آواز و موسیقی ست!

حالا اگر چند گروه رپ به همراهی یک “دی جی” که تنظیم کننده ی موسیقی است آهنگی بخوانند و اجرا کنند به آنها گروه “هیپ پاپ” می گویند.

و اما راک که در واقع مادر رپ است چه می گوید:

سال ها پیش فکر می کردم که این گروه های راک از سیاست چه می خواهند؟… که گاهی سیاسی می خوانند و روی تصاویر اشخاص سیاسی مهم یا جریانات سیاسی با آهنگ های خودشان ظاهر می شوند!؟ فکر من بیشتر این بود که این حرکات بیشتر سیاسی و نمایشی و برای شهرت است! اما امروز دیگر چنین تفکری ندارم. چرا که سابقه ی ذهنی خودم را حلاجی کرده ام. بازتاب اجتماعی رویدادهای سیاسی آنقدر پتانسیل دارد و مهم هست که همه را به واکنش بکشاند! حتا گروه های راک را. در واقع گیتاریستی که مثلا در یکی از این گروه ها می نوازد و موقع نواختن از فشار کار، گیتارش به زمین می رسد! می خواهد بگوید که من بی تفاوت نیستم… مالیات من نباید صرف کشتار در میدل ایست شود… و درست هم می گوید… یا خواننده ای که گلوی خود را پاره می کند! در واقع به سیاستمدارانی دارد اعتراض می کند که جامعه و خواسته هایش را نادیده گرفته اند… و مگر جامعه جز رفاه و پیشرفت، فرصت فوق العاده ای از سیاستمداران خواسته است.

و اما سیاهان در این میان چه می گویند:

زیبایی جای خود را به یک نوع خوشگلی خشن و خوش دو رگه هایی داده است که تحسین آنها انکار ناپذیر است!

بله… سیاهان دارند بازار موسیقی غرب و مخصوصا آمریکا را تسخیر می کنند؛ البته این هجوم بی سر و صدا، از چند دهه پیش شروع شده!.. و مگر نه اینکه مایکل جکسون و یا جرج مایکل، سیاهپوست بودند… صدای بم که خیلی سریع می تواند به صدایی زیر و متضاد تبدیل شود، با یک نوع موسیقی خاصی که ریشه در موسیقی آفریقایی دارد، همراه با سادگی، اما سرشار از تحرک، رمز موفقیت آهنگ هایی است که سیاهان اجرا می کنند. تحرک در نماهنگ های آنها به حدی است که ذهن و فکر مخاطب به تجزیه و تحلیل آنها نمی رسد! مگر با چند بار دیدن و شنیدن…. خواننده ی سیاهپوستی در آهنگی جمله ی کنایه آمیزی دارد به این مضمون”من دیروز برده اربابم بودم، امروز آقای خودم هستم و فردا ارباب شما”

و اما حالا که بحث به اینجا کشید…

از میان تعداد زیاد آهنگ های مدرن روز در اینجا می خواهم با کمی تاخیر درباره ی شش آلبوم و تجربه ی شنیدن انها، به بیان احساساتم بپردازم.

ابتدا از بهترین های “اکارینا “بگویم که هنوز بعد از سالها شنیدنی ست. اثری از”دیه کومدنا”و “ژان فیلیپ ادن”. اکارینا، نوعی آلت موسیقی کوچکی می باشد که از خاک پخته ساخته می شود و شکل آن شبیه یک انجیر است. مدنا (متولد۱۹۶۴) موزیسین آرژانتینی ست که تخصص وی نواختن اکاریناست. ادن هم که ویلونیست برجسته ای می باشد با” مدنا” زوج پرشکوهی را تشکیل می دهد که در کنار هم آثار زیبایی خلق کرده اند. اکارینا کاستی هست که حتا، منهای افراد روشنفکر، مردم کوچه و بازار هم آنرا دوست دارند. گرچه بسیار دیده شده است که نام آهنگ ها و موزیسین هایش را بلد هم نیستند!

پاپ میوزیک۲۰۰۰، موسیقی بی کلامی ست که بیشتر نوجوانها و جوانها می پسندند و این به دلیل سرعت و انرژی نهفته در آهنگ های این مجموعه است.

اما “سیب وحشی”، اثر”رابرت مایلر”و “آلن پارسونز”، مجموع ده آهنگ زیباست. این آهنگ ها در اکثر رسانه های جمعی پخش شده و می شوند، به نظر من زیباترین آهنگ های این مجموعه آهنگ) rainy night) باشد. می دانم که جوانها و شاعران بسیاری از آهنگ های سیب وحشی الهام گرفته اند، این تاثیر پذیری تا حدی بوده که حتا نام آهنگ های این مجموعه هم، در بسیاری از موارد توسط افراد با سلیقه های گوناگون، استفاده شده است.

“شب های تابستان” مجموعه ی دوازده آهنگ بی کلام گیتاریست معروف “آرمیک “است. این مجموعه که به من خیلی انرژی منتقل کرده، برای آنهایی که عاشق گیتار و صدای آن هستند، موهبتی ست. تمام آهنگ های این مجموعه شنیدنی و بکر هستند. بی تردید نوازندگی آرمیک با گیتار، در موفقیت این مجموعه تاثیر بسزایی داشته است (.time flies)، یکی از آهنگ های زیبای مجموعه ی شب های تابستان است.

“پاییز نیزار “اثر”جمشید عندلیبی “می باشد. وی که متولد کردستان است یکی از هنرمندان برجسته ی هنر نی نوازی است. در این مجموعه که با تنظیم “کامبیز میرزایی “روبه رو هستیم، دو آهنگ هم از خود میرزایی وجود دارد. هنر وی نوازندگی پیانو است. همکاری این دو موسیقی دان اثر زیبایی آفریده است، چون اهنگ های” گرداب” و”فریاد مستانه”.

اما اثر جاودانه ای که می خواهم درباره اش چند سطری بنویسم و خیلی دوستش دارم و از آن بسیار الهام گرفته ام،”پلوتونیوم “اثر”ژان میشل ژار”است. وی فرزند آهنگساز بزرگ فرانسوی” موریس ژار”است (متولد۱۹۴۸)، سازنده موسیقی متن فیلم های مطرحی چون محمدرسول الله، عمر مختار و عیسی بن مریم و برنده چند اسکار سینمایی. آلبوم “اکسیژن “که در دنیا فروش فوق العاده ای داشت و پایه گذار نوعی موسیقی الکترونیک شد اثر همین نابغه فرانسوی ست. البوم پولوتونیم و اکسیژنx از بهترین آثار موسیقی مدرن معاصر است، شنیدن آن را از دست ندهید!

در پایان شعری می خوانید از “امیر سلیمان”خواننده هیپ پاپ امریکایی که به تازگی مسلمان شده است. وی در مدح پیامبر، شعرهای زیادی در سبک هیپ پاپ، سروده و اجرا کرده است. امیر سلیمان را جزو پانصد مسلمان تاثیرگذار جهان برشمرده اند.

آخرین و اولین””

زمانی که آدم، اتمی بیش نبود

اقرا و ربک الاکرم

الذی علم بالقلم

زمانی که آدم هنوز نطفه ای بیش نبود

میان آب و ناپاکی

تو پیامبر بودی

تو خاتمی

در حالی که تو اولی

سپس خدا، قلم را آفرید

قلم هر آن چه شنید، به رشته تحریر در آورد

و خدا از شنیده های قلم

کلمه را آفرید

و به کلمه جان داد

و در میان انسان ها سکنی گزید

بدون نشانه ای از گناه